تعریف جرایم سایبری و‌ کلاهبرداری رایانه ای

کلاهبرداری رایانه ای یا سایبری ، گونه‌ای از جرایم اینترنتی و شامل جرم‌هایی است که در محیط سایبری رخ می‌دهند. محیط سایبری محیطی مجازی است که کاربران آن می‌توانند به هرگونه خدمات و اطلاعات الکترونیکی در سراسر دنیا دسترسی داشته باشند. فضای سایبری ، زمینهٔ فعالیت‌های اقتصادی مهم و ابزار ضروری را برای انجام کلیهٔ معاملات تجاری و در سطح بین‌المللی بدون دخالت مستقیم بشر را فراهم آورده‌ است. از این رو ، در چنین محیط وسیعی ، امکان وقوع جرایم و سوء استفاده هایی بسیار زیاد خواهد بود زیرا که، امنیت ناکافی فناوری، همراه با طبیعت مجازی آن، فرصت مناسبی را در اختیار افراد شرور قرار می‌دهد.

نگران‌کننده‌ترین جنبهٔ فضای سایبری انتشار سریع اطلاعات در آن است که همین امر‌ منجر شدت است که هموارت مجرمان بسیاری در فضای سایبری مرتکب جرایم پیچیده ی رایانه ای و سایبری شوند . جرم کلاهبرداری به عنوان یکی از رایج ترین جرایم ، می تواند علاوه بر آنکه در فضای واقعی و غیر مجازی صورت گیرد ، در فضای مجازی و سایبری هم قابلیت تحقق و‌ ارتکاب داشته باشد. امروزه با افزایش دسترسی مردم به اینترنت و رشد کسب و کارهای آنلاین، کلاهبرداران مسیرهای مجازی را برای کلاهبرداری و سوء استفاده‌های خود انتخاب کردن و‌لذا ، از کلاهبرداری اینترنتی و رایانه ای میتوان به لحاظ دسترسی سریع و سهولت ارتکاب جرم ، شایع ترین جرم اقتصادی در فضای مجازی و رایانه نام برد.

تفاوت کلاهبرداری در فضای واقعی و‌کلاهبرداری در فضای سایبری ( رایانه ای )

کلاهبرداری واقعی و‌کلاهبرداری رایانه ای دو جرم مستقل از یکدیگرند و لذا دارای ارکان سه گانه ی جرم شامل رکن قانونی ، مادی و‌ معنوی متفاوتی‌می باشند. کلاهبرداری در فضای واقعی در ماده ی یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و‌کلاهبرداری مصوب ۱۳۶۷ ، جرم انگاری شده است ولی کلاهبرداری رایانه ای در ماده ی سیزده قانون جرایم رایانه ای مصوب ۱۳۸۸ جرم انگاری شده است.
هم‌چنین ، محل وقوع جرم فضای مجازی و سیستمهای رایانه ای و مخابراتی است که فرد کلاهبردار با استفاده از ابزار و روشهای متقلبانه و یا حتی بدون فریب دادن بزه دیده و عدم آگاهی او مرتکب جرم کلاهبرداری شده است و از این طریق اموال وی را در اختیار خود قرار داده و تصاحب می نماید. کلاهبرداری در فضای مجازی با منفعت ، خدمات و امتیازات مالی بزه دیده ، سر و کار دارد بدین صورت که ؛ قصد تحصیل مال غیر و ورود ضرر و زیان مادی به بزهدیده وجود داشته باشد ولی کلاهبرداری در فضای واقعی صرفا با تحصیل متل همراه است برعکس کلاهبرداری رایانه ای که می تواند هم منجر به تحصیل مال و‌ هم تحصیل خدمات و … شود ؛ هم‌چنین این دو‌ ، مجازاتهای متفاوتی هم‌ دارند. نکته ی قابل توجه دیگر آنکه در کلاهبرداری واقعی گویی ، فرد بزهدیده ،مستقیما توسط شخص کلاهبردار فریب می خورد و با رضایت مالش را در اختیار کلاهبردار قرار می دهد در حالی که در کلاهبرداری مجازی ، اصلا بزهدیده فریب نمی خورد بلکه این سیستم های رایانه ای هستند که مورد فریب واقع می شوند.

بیشتر بخوانید : کلاهبرداری اینترنتی از طریق لینک فیک

مرجع صالح به رسیدگی در جرم‌کلاهبرداری

مرجع صالح جهت رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ای ، دادسرا و دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم می باشد که آرای صادره از این مرجع هم‌چون سایر جرایمی که از آن صادر می شود، قابلیت تجدیدنظر ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رای برای افراد مقیم ایران و ظرف دو ماه، برای ساکنان مقیم خارج از ایران، را در دادگاه تجدیدنظر خواهد داشت.

نمونه شکوائیه کلاهبرداری رایانه ای

نام و نشانی شاکی: …….
نام و نشانی مشتکی عنه: ……
موضوع شکایت: کلاهبرداری اینترنتی
دلایل: رسید اینترنتی پرداخت وجه – تصویر وبسایت مربوطه- استعلام

شرح شکوائیه

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۱ تهران( دادسرای جرایم رایانه ای)
با سلام
احتراما؛ به استحضار می رساند:
موکل این جانب در تاریخ ۲/۱/۹۸ اقدام به خرید اینترنتی یک دستگاه موبایل سامسونگ به مبلغ ده میلیون تومان از سایت …. نموده است. با توجه به اینکه تصویر ای نماد در پایین صفحه قرار داشته اعتماد کرده و نیمی از وجه را اینترنتی پرداخت کرده است.
با گذشت چند روز و پیگیری های مکرر متوجه می گردد خبری از تحویل کالا نیست و سایت مزبور کلاهبردار بوده و تصویر ای نماد پایین صفحه نیز تقلبی است. متاسفانه موکل نمی دانسته تصویر ای نماد اصل در سایت های فروشگاه های اینترنتی قابل کلیک شدن هستند و اطلاعات جزیی بیشتری را در اختیار مشتریان قرار می دهند.
با بررسی های بعدی مشخص شد درگاه استفاده شده جعلی نبوده است.

بنابراین خواهشمند است با استعلام صاحب درگاه و کارت دریافت کننده وجه و هم چنین دارنده نام دامنه و  سرور مشخص شوند و  مطابق ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای قرار مجرمیت کلاهبردار صادر گردد.
با تشکر

بیشتر بخوانید : سرقت رایانه ای یا سایبری

لزوم‌ وجود وکیل

در نهایت ، از آنجا که کلاهبرداران افراد باهوشی هستند و همواره از اعتماد طرف مقابل خود سو استفاده کرده اند و اثبات جرم کلاهبرداری آن ها برای فرد زیان دیده کاری سخت و پیچیده ای است و هم‌چنین اثبات ارکان کلاهبرداری، امری است که نیازمند دانش و‌آگاهی به جزئیات قانون و‌ جرم مورد نظر است و این امر برعهده ی شاکی است. از این زو اگر در پرونده ی کلاهبرداری، خواه به عنوان شاکی یا متهم در گیر هستید، می توانید به منظور مشورت برای حصول بهترین نتیجه، با دفتر وکالت مهدی ناصری و همکاران تماس حاصل فرمایید.