جرم خیانت در امانت و شرایط آن در قانون

عناوین مطلب:

1) تعاریف لغوی و قانونی خیانت در امانت
2) چه زمانی جرم خیانت در امانت محقق خواهد شد؟
3) راهها ی اثبات جرم خیانت در امانت
4) مرجع قضایی صالحه برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت
5) مراحل و نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت
6) نمونه شکوائیه جرم خیانت در امانت

1) تعاریف لغوی و قانونی خیانت در امانت

خیانت در لغت به معنی نقض تعهد یا شکستن پیمان و رعایت نکردن امانتداری است. جرم خیانت در امانت عبارت است از اینکه شخصی با سوء نیت مالی را که به او سپرده شده است تلف، استعمال، مفقود یا تصاحب نماید.
جرم خیانت در امانت از زمره جرایم علیه اموال و مالکیت محسوب می شود. خیانت در امانت زمانی مطرح می شود که مالک مال، اموالش را به فردی به امانت می سپارد که نگهداری کند و یا برای کار معینی به مصرف برساند، ولی امین از انجام وظایفی که به او سپرده شده است امتناع نماید و اموال امانی را تصاحب، تلف، استعمال و یا مفقود نماید.
موضوع خیانت در مال امانت شامل اموال منقول و غیر منقول می باشد. این جرم از جرائم مقید به نتیجه محسوب می شود. جرم خیانت در امانت از زمره جرایم غیر قابل گذشت می باشد و قابل تعویق و تعلیق اجرای مجازات نمی باشد.

2) چه زمانی جرم خیانت در امانت محقق خواهد شد؟

در صورتی مالک ملک، نسبت به مطالبه اموال امانی از امین اقدام نماید و امين با سوء نیت نسبت و با قصد ضرر رساندن نسبت به استرداد اموال امانی اقدامی نکند، جرم محقق خواهد شد.
شرایط تحقق جرم خیانت در امانت چیست؟

• در خیانت در امانت موضوع جرم باید مال یا وسیله تحصیل مال باشد.
• مال مورد امانت باید توسط مالک یا متصرف قانونی به امین سپرده شود.
• مال به امین به یکی از طرق قانونی و با شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن سپرده شده باشد.
• بین رفتار مجرمانه مرتکب و ضرر مالک باید رابطه علیت وجود داشته باشد.

نتیجه حاصله : خیانت در امانت از جرایم مقید محسوب می شود، یعنی اینکه تحقق این جرم تحقق منوط بر این می باشد که رفتار مجرمانه مرتکب منتج به نتیجه خاصی شود. بنابراین، در این جرم ورود ضرر به مالک یا متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه تحقق جرم خیانت می باشد.

3) عناصر و شرایط تشکیل دهنده خیانت در امانت

عنصر قانونی خیانت در امانت

قانون گذار در قانون مجازات اسلامی، در مواد 673 و 674، خیانت در امانت را جرم دانسته و همانند سایر جرایم، برای مرتکبین آن، مجازات تعیین کرده است. میزان جرم خیانت، با توجه به قانون جدید، یعنی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، دچار تغییراتی شده است و مطابق قبل، نیست.
مطابق ماده فوق « در صورتی که اموالی اعم از منقول یا غیرمنقول یا اسنادی مانند چک و سفته و امثال آن به عنوان امانت، اجاره یا رهن به کسی سپرده شود و قرار بر این بوده که اموال مذکور پس داده شود یا به مصرف معینی برسد و کسی که اموال نزد او بوده آن ها را به ضرر مالک ملک تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود نماید به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد.
مجازات خیانت در امانت، در قانون مجازات اسلامی 1392، حبس از 6 ماه تا سه سال، تعیین شده است. یعنی، حداقل مجازات، برای مرتکب این جرم، 6 ماه و حداکثر میزان مجازات، سه سال است.
اما بر اساس ماده 104 و تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، مصوب اردیبهشت 1399، خیانت در امانت، از یک جرم غیر قابل گذشت، به یک جرم قابل گذشت، تغییر کرده و میزان مجازات آن نیز در حداقل و حداکثر به نصف، تقلیل یافته است. و با اعلام گذشت شاکی در هر مرحله از رسیدگی پرونده مختومه خواهد شد.
بر اساس شرح بالا، مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید یعنی با توجه به قانون کاهش مجازات ، سه ماه تا یک سال و نیم حبس خواهد بود.
خیانت در امانت با توجه به تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 و تقلیل مجازات جرم تعزیری درجه 6 محسوب می شود.

عنصر مادی جرم خیانت در امانت

عنصر مادی این جرم عبارت است از تصاحب، استعمال، اتلاف و یا مفقود کردن مال مورد امانت می باشد و عنصر مادی خیانت در امانت هم به صورت فعل و هم به صورت ترک فعل امکانپذیر است.
تصاحب: منظور از تصاحب، برخورد مالکانه با مال و صاحب شدن می باشد. یعنی اینکه امین مال دیگری را که به صورت امانت در دست دارد، مال خود بداند و با آن برخورد مالکانه کند که معمولا مالک حق چنان برخوردی را دارد. به عنوان مثال امین نسبت به فروش مال امانی اقدام نماید یا آن را گرو بگذارد.
اتلاف: یکی دیگر از گونه های خیانت در امانت تلف کردن یا نابود کردن مال مورد امانت است. تلف مال مورد امانت به اشکال مختلف امکانپذیر است. به عنوان مثال امین مال امانی را تخریب کند به نحوی که دیگر قابل استفاده نشود.
مفقود کردن: امین ممکن است بدون اینکه مال امانتی را تلف کند، موجب شود که دست یابی به آن برای مالک غیر ممکن گردد و لازم است این فعل را با قصد و سوء نیت مرتکب گردد، به عنوان مثال امین انگشتری مورد امانت را به داخل دریا پرتاب کند.

عنصر معنوی خیانت در امانت

عنصر معنوی خیانت از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل می شود.
سوء نیت عام: عبارت است از اینکه امین به صورت عمدی مرتکب جرم شود، یعنی اینکه مرتکب جرم باید عمدا و از روی قصد و اراده نسبت به تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال مال مورد امانت اقدام نماید.
سوء نیت خاص: منظور از سوء نیت خاص آن است که امین این افعال را به قصد رسیدن به نتیجه ( قصد ضرر ) انجام داده باشد. یعنی اینکه امین با ارتکاب جرم قصد ایراد ضرر به مالک ملک داشته باشد.
بنا بر این نظر به اینکه اثبات خیانت در امانت یکی از موضوعات مهم و تخصصی در حیطه کیفری است ضرورت دارد که عنصر سپردن اموال توسط شاکی به اثبات برسد و همچنین خیانت مرتکب جرم مانند تصاحب ، استعمال ، تلف و غیره به اثبات رسیده و در عین حال شاکی باید ثابت کند که مرتکب جرم خیانت در امانت از روی قصد و با سوء نیت اقدام به تصاحب و یا استعمال نموده است.

4) مرجع قضایی صالحه برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت

رسیدگی به خیانت در امانت در صلاحیت دادسرای محل وقوع جرم است، یعنی در حوزه قضایی که مال متعلق به زیان دیده، از ید وی خارج شده است.

5) مراحل و نحوه شکایت از خیانت در امانت

شاکی برای شکایت خیانت در امانت باید به همراه مستندات خود مانند شهادت شهود، گزارش پلیس و سند مالکیت اموال که حاوی مدارک اثباتی ، به امانت گذاشتن اموال نزد امین و همچنین خیانت مرتکب جرم به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید.
پس از ثبت شکایت کیفری خیانت در امانت، پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارسال و تحقیقات لازم در خصوص جرم صورت می گیرد. در صورتی که شکایت منجر به به صدور کیفرخواست شود پرونده جهت صدور حکم به دادگاه کیفری 2 ارسال می شود.

6) نمونه شکوائیه خیانت در امانت

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان …..
با عرض سلام و ادب
احتراماً به استحضار عالی می‌رساند؛ در مورخ …….. به شرح یک فقره رسید عادی که فتوکپی آن به ضمیمه این شکوائیه تقدیم میگردد یک دستگاه خودرو سواری مدل .. را به امانت جهت استفاده در طول ده روز از تاریخ … لغایت …. تحویل مشتکی عنه نموده ام که متاسفانه با گذشت مدت یک ماه از موضوع ؛ نامبرده خودرو را عودت نداده و با مراجعات مکرر و علی رغم ارسال و ابلاغ اظهارنامه شماره … مورخ … هر بار با بهانه ای از اجرای تعهد شانه خالی می کند بنا بر مراتب نظر به اینکه صراحتا در رسید تنظیمی وصف امانی قید و به شرط استرداد در پایان مدت خودرو را مسترد ننموده است با استناد به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی تقاضای رسیدگی و تعقیب کیفری و مجازات نامبرده و در نتیجه صدور حکم شاسیته از آن مقام محترم مورد استدعاست.
با تجدید احترام

سخن آخر

متذکر می شود که دعاوی مربوط به خیانت در امانت و دفاع از آن در محاکم، نیازمند وکیلی می باشد که دارای تخصص و تجربه باشد، زیرا از جمله موضوعات و دعاوی تخصصی در حقوق کیفری محسوب می شونداین گروه حقوقی با دارا بودن وکلا و قضات بازنشسته دادگستری، همواره آماده ارائه خدمات حقوقی به مخاطبین محترم است. شما میتوانید برای مشاوره حقوقی و تعیین وقت مشاوره با ما در تماس باشید.

بیشتر بخوانید: مجازات فروش مال غیر