شهادت دروغ و عواقب آن: شهادت به معنای اظهار نظر در دادگاه به نفع یا ضد دیگران است. اگر این عمل به صورت دروغین و غیر واقعی صورت گیرد، می‌تواند تأثیر زیادی بر نتیجه نهایی دادگاه داشته باشد. بنابراین، در نظام حقوقی، شهادت در‌وغ با مجازات مشخصی همراه است؛ شاهد کاذب ممکن است محکوم به حبس یا پرداخت جزا نقدی شود.

شهادت نقش مهمی در اثبات دعواها در قوانین مدنی و آیین دادرسی دارد. بسیاری از پرونده‌های قضایی توسط شهادت شواهد به اثبات رسیده‌اند. این باره قانون گذار نیز شهادت در‌وغ را به عنوان جرمی محسوب می‌کند. افرادی که به دلیل دریافت پول یا مزایای دیگر، به صورت دروغین شهادت می‌دهند، باعث تغییر مسیر حکم نهایی پرونده می‌شوند.

در این مقاله، ابتدا به تعریف و شرایط تحقق جرم شهادت دروغ پرداخته و سپس به بررسی مجازات این جرم و راه‌های جبران خسارت آن و نحوه شکایت و رسیدگی به آن می‌پردازیم.

با توجه به اهمیت اجتماعی و حقوقی شهادت درو‌غ، ضرورت توجه به آن در افزایش آگاهی عمومی و بهبود عملکرد نظام قضایی و حقوقی جامعه بیش از پیش مورد تاکید قرار گرفته است. در این راستا، آموزش‌های بیشتری در خصوص اخلاق حرفه‌ای و عواقب قانونی شهادت دروغ برای اعضای نظام قضایی و حقوقی ضروری است. همچنین، تشدید نظارت و اعمال مجازات مناسب برای افرادی که به صورت دور زدنی از اصول اخلاق حرفه‌ای و قوانین، به شهادت دروغ می‌پردازند، می‌تواند به تقویت اعتماد عمومی به نظام قضایی و حقوقی کمک شایانی نماید.

جرم شهادت دروغ چیست؟

براساس ماده 1258 قانون مدنی ادله اثبات دعوی به قرار زیر هستند :

• اقرار
• اسناد کتبی
• شهادت
• امارات
• قسم

بنابراین شاهدی از دلایل تثبیت دعوا است. شاهدی به معنای این است که فردی که به آن گواهی یا شهادت می‌دهد، اطلاعاتی را که می‌تواند وقوع جرمی باشد، دارد و در مقابل مقامات صالح قضایی، تصریح می‌کند. شاهدی، خبری است که ممکن است برای دیگران مفید یا مضر باشد و ارتباطی با خود شاهد ندارد بنابراین، شاهدی از اقرار متفاوت است.

جرم شهادت در‌‌وغ، به این معنا است که فردی، شهادتی را بر خلاف حقیقت می‌دهد؛ یعنی نزد مقام قضائی و در دادگاه، بر خلاف آنچه واقعاً رخ داده است، اظهارات می‌کند، که ممکن است تأثیر بسیار زیادی در حکم نهایی دادگاه داشته باشد.

بیشتر: وکیل دیوان عدالت اداری

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ

شهادت درو‌غ، جزو جرائم عمدی است. چرا که در ابتدای ادای شهادت، شاهد باید سوگند یاد کند که هیچ چیز جز حقیقت نمی‌گوید؛ بنابراین، او با محتوای شواهد و نتیجه حاصله از این عمل آشنا است. اگر فردی در دادن شهادت، حقیقت را کتمان کند و به جای آن، دروغ و خلاف واقع شهادت بدهد، مرتکب جرم شهادت دروغ می‌شود.

به موجب ماده 650 قانون مجازات اسلامی، جرم شهادت دروغ، زمانی حقیقت‌باز می‌شود که شهادت، در دادگاه و نزد مقامات رسمی ارائه شود.

این جرم دارای دو شرط اساسی برای تحقق است

اولاً، شهادت دروغ باید در دادگاه ادا شود؛ از این رو، هرگونه شهادت خارج از این محیط، به عنوان جرم محسوب نمی‌شود. به عنوان مثال، شهادت درو‌غ در مراجع انتظامی و کلانتری‌ها به دلیل خارج بودن از دادگاه، جرم نمی‌باشد.

دوماً، به علاوه از شهادت د‌رو‌غ در دادگاه، باید نزد مقامات رسمی ادا شود تا تحقق یابد. بنابراین، شهادتی که توسط فردی که صلاحیت ادای آن را ندارد، ارائه شود، جزء جرم شهادت دروغ محسوب نمی‌شود.

البته، طبق نظریه اداره حقوقی قوه قضاییه، مقامات محدود به مقامات قضایی نیستند؛ بنابراین، شهادت نزد سایر مقامات رسمی غیر قضایی که در قانون تعیین شده اند، هم جرم شهادت دروغ محسوب می‌شود، به چندین مورد از آن اشاره می‌شود.

براساس ماده 49 قانون ثبت احوال، اگر کسی در اداره ثبت احوال، شهادت درو‌غ  دهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت، موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد، مشمول جرم شهادت دروغ است.

براساس ماده 2 قانون تخلفات، افرادی که عمدا در امر ولادت، وفات یا هویت اعلام خلاف واقع کنند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می‌شوند.

بر اساس بند 2 ماده 15 قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، هرکس نزد مامورین ذی المدخل برای تحصیل جواز اقامت یا ورود یا مواردی که در تشخیص کسب تابعیت موثر است، به صورت عمدا، حرف غلط بزند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می‌شود.

براساس ماده 10 قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت، به خلاف واقع شهادت دهد، مشمول تعقیب و مجازات مقرر برای جرم شها‌د‌ت دروغ است.

مجازات شهادت دروغ

اجرای شهادت د‌روغ در قوانین موردنظر تضمین شده است. این جرم دو دسته ضمانت اجرای حقوقی و ضمانت اجرای کیفری را دربرمی‌گیرد. به‌عنوان مثال، در ماده 650 قانون تعزیرات، برای جرم شهادت د‌روغ مجازات‌هایی تعیین شده است.

(اشخاصی که در دادگاه به دروغ شهادت دهند، ممکن است به حبس ۳ ماه تا ۲ سال یا جریمه نقدی میان یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون محکوم شوند.)

همچنین، اگر شهادت د‌‌روغ منجر به اعمال مجازاتی مانند دیه، حد شرب خمر یا قصاص شود، همان مجازات بر فردی که شهادت دروغ داده نیز اعمال می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر افرادی به جرمی که مجازاتش قصاص است، شهادت دهند ولی بعداً ثابت شود که دروغ گفته‌اند، اعدام می‌شوند. براساس ماده ۲۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری، اگر بازداشت بر اساس اعلام مغرضانه جرم، تقصیر مقامات قضایی یا شهادت دروغ انجام شده باشد، دولت می‌تواند پس از جبران خسارت به مسئول مربوطه مراجعه کند.

باید توجه داشت که اگر کسی به درو‌غ علیه دیگری شهاد‌ت دهد و رأی دادگاه بر اساس این شهادت صادر شود (بدون دلیل دیگری)، می‌توان از طریق دیوان عالی کشور، اعاده دادرسی را درخواست کرد، البته با شرط اثبات درو‌غ به‌وسیله حکم قطعی.

بیشتر بخوانید: هزینه وکیل طلاق

راه‌های شکایت و پیگیری جرم شهادت دروغ

برای از بین بردن تأثیرات حکم صادره بر اساس شهادت د‌ر‌وغ، لازم است که یک شکایت کیفری به نام شهادت کذب ارائه شود. برای اثبات این موضوع که شاهد دروغ گویی کرده است، فردی که ادعا کننده این جرم است و شهادت دروغ به نفع او داده شده است، باید با داشتن دلایل قوی، یک شکوائیه را طراحی کند که شامل فرمهای مخصوص برای شکایت از شهادت در‌وغ می‌شود و در آن شکایت خود را بیان کند.

شاکی برای اعلام شکایت خود باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم شکایت از شهادت در‌و‌غ، شکوائیه خود را ثبت کند. ثبت اعتراض از طریق فرم‌های آنلاین و الکترونیکی انجام می‌شود. برای اثبات کذب بودن شهادت شاهد، باید با تصمیم قطعی دادگاه به اثبات این موضوع برسیم.

پس از ارائه شکایت، شکوائیه به دادسرا ارجاع داده می‌شود. مقامات دادسرا از جمله دادیار و بازرسان، تحقیقات مقدماتی در خصوص شکایت از شهادت دروغ را انجام می‌دهند. دادسرا تنها مجاز به انجام تحقیقات است و نمی‌تواند رای صادر کند. بنابراین، در صورت تأیید صحت شکایت شاکی، پرونده به همراه رای قرار جلب به دادگاه کیفری ارسال می‌شود.

پس از ارسال شکایت به دادگاه کیفری، دادگاه با بررسی اسناد و مدارک موجود در پرونده، دلایل شاکی و تحقیقات دادسرا، رای نهایی خود را صادر می‌کند. در نهایت متهم را به مجازات قانونی مقرر در قانون محکوم می‌نماید.

بیشتر بخوانید: مدارک لازم جهت شکایت خیانت در امانت

جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ

جبران خسارت ناشی از شهادت در‌وغ بر اساس اصل لزوم جبران خسارات است. همچنین به موجب آن، هر فردی که به فرد دیگری خسارتی وارد کند، موظف است آن خسارت را جبران کند. اگر شهادت کذب سبب شود که خسارتی به فرد دیگری وارد شود، باید آن خسارت جبران شود. همچنین، قانون مواردی را در خصوص جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ پیش بینی کرده است.

به طبق ماده 201 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در مواقعی که دادگاه از شاهدان درخواست ادای شهادت می‌کند. بعد از آن مشخص شود که شهادت آنان بر خلاف واقع بوده است، باید علاوه بر مجازات شهادت د‌روغ، در صورتی که شهادت خلاف واقع موجب ورود خسارتی شده باشد، به پرداخت آن نیز محکوم خواهند شد. بدون توجه به اینکه خسارت به نفع یا ضرر یکی از طرفین باشد.

نتیجه گیری

نتیجه می‌گیریم که در صورت شهادت دروغ از سوی فردی در برابر ما، بهره‌مندی از مراجع قضایی جهت پیگیری و دریافت حق خود ضروری است. همچنین باید به یاد داشت که اگر دوست یا آشنایی از ما درخواست کند که به دروغ در دادگاه شهادت دهیم. این امر موجب تضرر شخص دیگری شود، باید از این پیشنهاد صرف نظر کنیم و شهادت دروغ ندهیم. این عمل همچنین علاوه بر آنکه ممکن است منجر به ضایع شدن حق مخاطب شود، عملی غیرقانونی است. همچنین ممکن است منجر به مشکلاتی برای ما خودمان شود. همچنین برای مشاوره حقوقی رایگان میتوانید با کارشناسان ما در تماس باشید.