توافق یا همان وعده ی طرفین به ازدواج با یکدیگر و بستن نکاح را قرارداد نامزدی می گویند . به عبارت عرفی تر ، قول و توافق طرفین به اینکه درآینده ازدواج صورت بگیرد و عقد نکاح میان طرفین جاری شود ، را نامزدی می نامند ؛ بنابراین دوران آشنایی و مواردی از قبیل خواستگاری دوطرف قبل از جاری شدن عقد نکاح به منظور آشنایی برای تشکیل خانواده و ادامه ی زندگی با یکدیگر ، شامل این دوران می شود ولی بعد از جاری شدن صیغه ی عقد ، دیگر نامزدی نیست بلکه ازدواج بوده که از نظر حقوقی عقد نکاح نامیده می شود که در این حالت دو طرف نسبت به همدیگر محرم می شوند و رابطه ی زوجیت میان آنها برقرار خواهد بود و طرفین نسبت به همدیگر حقوق و تکالیفی خواهند داشت . بنابراین ، آثاری همچون نفقه ، مهریه و … در نامزدی جاری نمی باشد و اینها مختص عقد نکاح است . در رابطه با برخی از اثار و احکام نامزدی ، در مواد ۱۰۳۴ تا ۱۰۴۰ قانون مدنی مصوب ۱۳۰۷ مقرراتی بیان شده است .
البته ، دوران نامزدی در قانون مدنی و احکام مربوط به آن تا حد اندکی مورد اشاره قرار گرفته است و‌ میتواند به این دلیل باشد که نامزدی در قانون مدنی به نوعی قرارداد و یا تعهد دانسته شده است .
به طور کلی ، به استناد ماده ی ۱۰۳۴ قانون مدنی ، هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد ، می توان خواستگاری نمود.

دادخواست حضانت فرزند

آیا در دوران نامزدی ، طرفین می توانند از توافق خود به نکاح منصرف شوند؟

نامزدی ، قراردادی قابل فسخ و‌ برگشت پذیر و به عبارتی جایز می باشد ؛ تاجایی که جزء معدود قراردادهایی است که حتی ، شرط عدم امکان قابلیت فسخ در آن ، ممکن نبوده و باطل می باشد و‌ هم‌چنین گذاشتن وجه التزام در آن جایز نمی باشد . بنابراین ، هر یک از طرفین می توانند هر زمانی که بخواهند نامزدی را برهم بزنند . قانونگذار ، در ماده ی ۱۰۳۵ قانون مدنی در این رابطه اینگونه بیان می دارد که :
وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌‌کند ، اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده ، پرداخته شده ‌باشد . بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می‌‌تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید . البته شایسته ی ذکر است که هرچند صرف خسارات ناشی از به هم خوردن نامزدی قابلیت مطالبه ندارد ولی به نظر می رسد ، درصورتی که یک طرف مغرور واقع شده باشد ، هم‌چنان ، می تواند از باب قواعد کلی جبران خسارت و قاعده فقهی تسبیب ، مطالبه ی خسارت نماید.

تکلیف هدایای دوران نامزدی

هرچند گفته شد که هر یک از طرفین ، هر زمانی که بخواهند می توانند نامزدی را بر هم بزنند ولی مساله ی استرداد هدایای نامزدی به عنوان یکی از آثار و احکام دوران نامزدی از دیگر مواردی است که بایستی مورد بررسی واقع شود . با این توضیح‌که ؛ به استناد ماده ی ۱۰۳۷ قانون مدنی ، هر یک از نامزدها می ‌تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور ، هدایائی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده ‌است ، مطالبه کند . اگر عین هدایا موجود نباشد ، مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود ؛ مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده‌ باشد . در این مورد به نظر می رسد از آنجایی که اصل بر عدم تقصیر می باشد ، هدیه دهنده باید تقصیر گیرنده در تلف را ثابت نماید .
هم چنین به استناد ماده ی ۱۰۳۸ قانون مدنی ، منظور از رجوع به قیمت مطروحه در ماده ی پیشین ، درموردی که نامزدی به علت فوت یکی از نامزدها برهم بخورد ، مجری نخواهد بود یعنی در این صورت فقط اگر عین هدایا موجود باشد ، قابل استرداد است .
بنابراین ، با توجه به مواد فوق ، درصورتی که هدایا عادتا باقی نماند و مصرف شدنی باشد ، معمولا قابل استرداد نمی باشد و منظور از قیمت ، برای هدایایی است که عادتا نگه داشته می شوند و به عبارتی مصرف شدنی نباشند مانند حلقه نامزدی و … .

میزان مهریه قانونی

نمونه دادخواست مطالبه عین هدایا دوران نامزدی و خسارات

خواهان : مشخصات زوج‌
خوانده : مشخصات زوجه
وکیل یا نماینده قانونی : مشخصات وکیل هر کدام از طرفین اگر وکیل دارند.
خواسته : الزام خوانده مبنی بر استرداد هدایای دوران نامزدی مقوم به مبلغ ….
دلایل و‌ضمائم :
لیست خرید هدایا به همراه فاکتور آنها
شهادت شهود
تحقیقات محلی

شرح دادخواست

ریاست محترم مجتمع قضایی خانواده
سلام علیکم ؛
احتراما به استحضار عالی می رساند که اینجانب ….. در تاریخ …… با توافق خوانده محترم ، نامزد شده و براساس عرف و آداب و رسوم موجود اقدام به خرید هدایایی همچون حلقه نامزدی ، گردنبند و سایر هدایا مانند ساعت و عطر نموده و به ایشان تقدیم نموده ام که لیست هدایای داده شده در دوران نامزدی ، به دادخواست ضمیمه شده اند . با این حال ، خانواده ایشان بنا به دلایلی در تاریخ ….. از ادامه وصلت منظور امتناع نموده و خوانده محترم نیز حاضر به انجام وصلت مزبور نمی‌باشد ؛ با این حال علی رغم به هم خوردن وصلت مورد نظر ، مراجعه مکرر بنده بابت استرداد هدایای مذکور توفیقی در پی نداشته و‌ لذا به استناد ماده ی ۱۰۳۷ قانون‌ مدنی ، اینجانب تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر استرداد هدایای دوران نامزدی را از محضر دادگاه محترم تقاضا دارم .
با تشکر و تجدید احترام

درنهایت ، باید توجه شود که مسائل مربوط به خانواده همچون مسائل مربوط به دوران نامزدی بایستی به وکیل دلسوز و رازدار سپرده شود تا علاوه بر تخصص در این موضوعات و آگاهی به قوانین ، بتواند به بهترین وجه ممکن در جهت حفظ آبروی موکل خود ، از حقوقش نیز ، دفاع نماید . اگر شما نیز درخصوص امور خانواده نیاز به مشورت با وکیلی دارید که در سریع ترین زمان ممکن شما را یاری نماید ، با دفتر وکالت مهدی ناصری و همکاران تماس حاصل فرمایید .