جهیزیه ، اموالی است که خانواده ی دختر به عنوان هدیه به دختر و پسری که در شرف ازدواج هستند ، اعطا می کند و در صورتی که به هر دلیلی این زندگی مشترک به جدایی و مراحل طلاق گرفتن بینجامد و‌ دیگر زوجین با یکدیگر زندگی نکنند و از طرفی ، زوجین در مورد استرداد جهیزیه به نتیجه نرسیدند ، زوجه می تواند از طریق اقامه ی دعوی استرداد جهیزیه ، این اموال منقول که جهت شروع زندگی مشترک به خانه شوهر اورده است ، مسترد کند.
از این رو ، زوجه می‌تواند جزییات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه‌ای یادداشت كند؛ به این نوشته اصطلاحاً سیاهه جهیزیه گفته می‌شود. سیاهه جهیزیه تهیه‌ شده توسط زوجه باید به امضای زوج برسد. امضای زوج به سیاهه جهیزیه اعتبار می‌دهد، اما در صورتی كه اثر انگشت شوهر نیز در ذیل سیاهه اموال زن درج شود، این موضوع اعتبار این سند عادی را بیشتر خواهد كرد. در سیاهه اموالی که از طرف زوجه برای زندگی مشترک اورده شده است ، ذکر می‌شود و لذا سیاهه می تواند یک‌ سند معتبر برای دادگاه در دعوای استرداد جهیزیه از جانب زوجه به شمار می رود ، هرچند شایسته ی ذکر است که اگر سیاهه هم در میان نباشد زوجه می تواند از ادله ی دیگری هم مانند شهادت شهود و … استفاده نماید.
اصولا دادگاه خانواده ، به موجب ماده ی ۲۹ قانون حمایت از خانواده ، درضمن رسیدگی به دعوای طلاق ، درمورد جهیزیه هم تعیین تکلیف می کند ولی درصورتی که مشمول ماده ی فوق الذکر نشود ، به موجب ماده ی ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ ، تا نصاب مقرر در بند یک‌ یعنی ؛ یک‌ملیارد ریال ، رسیدگی به این دعوی در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود.

بیشتر بخوانید : وکیل دعاوی مهریه

نمونه دادخواست استرداد جهیزیه

خواهان ———
خوانده ———
وكيل يا نماينده قانونى ———
تعيين خواسته وبهای آن:  استرداد جهیزیه – خسارات و متفرعات دادرسی
دلايل و منضمات دادخواست:  سیاهه جهیزیه – شهادت شهود عندالزوم

شرح دادخواست

باسمه تعالی 
ریاست محترم دادگاه
اینجانبه، در  ….. مورخ  ….. / ….. / …..  در دفتر خانه ………. با شماره عقد نامه ……… به عقد ازدواج دائمی،  خوانده محترم در آمده ام. نظر به اینکه دیگر قادر به ادامه زندگی نیستم، قصد دارم جهیزیه خود، به شرح لیست ضمیمه را که متعلق به اینجانبه می باشد، مسترد نمایم. فلذا، مستندا به ماده 198 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، صدور حکم به محکومیت خوانده، به استرداد آن، به انضمام جمیع خسارات قانونی و هزینه دادرسی، در حق اینجانبه مورد استدعاست.

نمونه دادنامه بدوی استرداد جهیزیه

در خصوص دعوی خانم الف. س. با وکالت خانم خ.س. ط. به طرفیت آقای ح. م. با وکالت خانم س. ب. به خواسته استرداد جهیزیه و مطالبه هزینه دادرسی بدین توضیح که وکیل خواهان اعلام کرده با توجه به اینکه در زمان بله برون زوج متعهد شد سرویس کامل منزل ( جهیزیه ) را شخصاً فراهم نماید لذا لوازم و جهیزیه خریداری شده توسط زوج تعلق به زوجه داشته و درخواست استرداد کلیه لوازم خریداری شده توسط زوج را دارد دادگاه با ملاحظه مجموع محتویات پرونده ، نظر به اینکه در عرف جامعه ایرانی ، جهیزیه آن لوازم و وسایلی است که توسط زوجه و خانواده وی تهیه شده و به هنگام شروع زندگی مشترک به منزل زوج آورده می شود و در ما نحن فیه همانگونه که وکیل زوجه نیز اذعان داشته است چنین امری محقق نشده و لوازم ( جهیزیه ) توسط خانواده داماد تهیه شده فلذا دعوی خواهان را وارد ندانسته مستنداً به ماده 197 قانون آئین دادرسی مدنی حکم بر بی حقی خواهان صادر و اعلام می نماید رأی صادره حضوری و ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران می باشد.
رئیس شعبه 273 دادگاه عمومی حقوقی تهران -محمدحسین سمیعی

بیشتر بخوانید : هزینه وکیل طلاق

نمونه دادنامه تجدیدنظر استرداد جهیزیه

در خصوص تجدیدنظرخواهی خانم الف. س. با وکالت آقای ر. کریمی به طرفیت آقای ح. نمینی با وکالت خانم س. ب. از دادنامه شماره 940289-94/3/6 صادره از شعبه محترم 273 دادگاه عمومی حقوقی تهران که به موجب آن در مورد دعوی استرداد جهیزیه و هزینه دادرسی آن بشرح دادنامه حکم بر بی حقی مشارالیها صادر شده است در توجه به اوراق و محتویات پرونده نظر به اینکه اولا هیچگونه لیست و سیاهه امضاء شده توسط زوج که حکایت داشته باشد زوجه به منزل وی جهیزیه برده باشد ارائه نشده است و ثانیا تعهد زوج در مدارک استنادی در ضمن مهریه و غیره از بابت تهیه لوازم وسرویس کامل خانه برای منزل مشترک دلیل بر تملیک اموال و اقلام در لیست ارائه شده توسط زوجه به وی نیست و به موجب ماده 1107 قانون مدنی تامین و تهیه اثاث البیت از وظایف زوج است و ثالثا مانحن فیه مشمول مقررات بندهای 1 تا4 ماده 803 قانون مدنی و هبه در موارد لزوم آن نیز نبوده و رای صادره از دادگاه محترم بدوی وفق موازین و مقررات قانونی اصدار یافته و ایراد شکلی و ماهوی به آن وارد بنظر نمی رسد استنادا به ذیل ماده 358 و365 از قانون آیین دادرسی مدنی 21/1/79 ضمن رد اعتراض معترض دادنامه تجدیدنظرخواسته را عینا تایید و ابرام می نماید رای دادگاه حضوری بوده و قطعی است.
شعبه 26 دادگاه تجدیدنظر استان تهران – رئیس و مستشار
قربانعلی احمدی – قربانعلی میرزائی