تعریف و انواع وصیت: وصیت ، کلمه ای عربی است که ریشه اش «و‌ ص ی » بوده و‌ در لغت به معنای گیاهان به هم وصل شده‌ و متصل ، وصل و پیوند بین دو‌ شیء می باشد و‌ در فرهنگ‌ فارسی نیز به معنای پند ، سفارش ، نصیحت و‌ اندرز است و اما از نظر حقوقی وصیت ، نوعی عمل حقوقی است که به موجب آن فرد وصیت‌کننده (موصی) قبل از فوتش درخصوص امور مالی و غیر مالی خود تعیین تکلیف می نماید . نکته ی حائز اهمیت آنست که هرچند ، موصی می تواند درخصوص‌ تمام اموال خود وصیت نماید ولی صرفا ، تا میزان یک سوم آن ، قابل اجرا بوده و بیش از آن، نیازمند رضایت و تنفیذ تمام وراث می باشد.
از نظر فقهی نیز ، در دین‌ مبین اسلام و‌ هم چنین قرآن ، تاکیدات فراوانی به انجام وصیت شده است که جلوگیری از اختلافات پیش آمده بین وراث‌ می تواند یکی از علل این امر باشد و به طور کلی ، فلسفه ی وصیت را اینگونه می توان دانست که همه ی افراد در طول زندگانی خود می توانند هرگونه دخل و‌ تصرفی که می خواهند در اموال و‌ دارایی و‌ به طور کلی در امور خود داشته باشند درحالی که بعد از‌ مرگ‌ ، این اختیار از فرد سلب می شود و‌ این ،در حالی است که فرد ممکن است هم چنان ، برنامه ریزی ها و اهدافی برای بعد از مرگ خودش در این خصوص داشته باشد که نیمه تمام مانده است یا به انها نائل نشده است و از این رو‌ می تواند این موارد را در قالب عقد وصیت بگنجاند.

احکام و اقسام وصیت در قانون

به صورت کلی ، مواد در رابطه با انواع وصیت در قانون مدنی مصوب ۱۳۰۷ ذیل مواد ۸۲۵ الی ۸۶۰ و هم چنین بخشی دیگر از آن در قانون امور حسبی مصوب ۱۳۹۰ ذیل مواد ۲۷۶ الی ۲۹۹ پیش بینی شده است .
به موجب ماده ی ۸۲۵ قانون‌ مدنی وصیت به دو‌ صورت تملیکی و‌ عهدی می باشد .
وصیت ، عقدی است معلق به فوت ، جایز ، رایگان و غیر معوض . وصیت تملیکی یعنی فردی اموالش را برای بعد از فوتش به دیگری تملیک‌ می کند مانند اینکه بگوید فلان ملک بعد از فوتش برای فلان فامیلم باشد . ارکان وصیت عبارتند از : موصی ، موصی له ، موصی به . با این توضیح که ؛ به کسی که وصیت می‌کند موصی و به کسی که اموال به نفع او (برایش) وصیت می شود ، موصی له و‌ درنهایت مال موضوع وصیت ، موصی به نام دارد . به موجب ماده ی ۸۲۷ قانون مدنی ، وصیت محقق نمی شود مگر پس از قبول موصی له بعد از فوت موصی .
به موجب ماده ی ۸۴۱ ، موصی به ، باید ملک‌‌ موصی باشد و‌ وصیت به مال غیر باطل است ؛ البته با توجه به تفسیری که برخی در این زمینه داشته اند ، وصیت به مال غیر از جانب خود باطل می باشد ولی وصیت به مال غیر از جانب خود آن فرد ( مالک ) غیر نافذ می باشد که با تنفیذ وی صحیح خواهد شد .

دعاوی ملکی

وصیت عهدی ، نوعی ایقاع دوطرفه می باشد که به موجب آن موصی ، وصیت می‌کند تا شخص یا اشخاصی دیگر که وصی نام‌ دارد ، امر معینی را برایش بعد از فوت او انجام دهد مانند اینکه شخصی را مامور میکند که بدهی های او را بعد از فوت وی بپردازد یا بر اجرای وصیت رسیدگی کند و مسئول رسیدگی به امور فرزندان صغیر او باشد ؛ هم‌چنین ، از این منظر وصیت عهدی ، نوعی ایقاع است نه عقد که ؛ به موجب ماده ی ۸۳۴ قانون‌مدنی ، قبول وصی در آن، شرط نیست و صرف اراده ی موصی برای وصیت کافی می باشد و‌ وصی صرفا می تواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند و‌لی اگر قبل از فوت موصی رد نکرد ، بعد از آن ، متاسفانه نمی تواند وصیت را رد کند اگرچه وصی ، جاهل به وصیت باشد .
به علاوه ، به موجب ماده ی ۸۵۹ قانون مدنی ، وصی بایستی بر طبق وصایای موصی عمل نماید والا ضامن خواهد بود و منعزل می شود .
موصی له ، نیز باید هنگام وصیت موجود باشد و‌ بتواند مالک‌ چیزی شود و لذا وصیت به معدوم به تبع موجود ، قابل قبول نمی باشد ولی به موجب ماده ی ۸۵۱ قانون‌مدنی ، وصیت به حمل صحیح بوده ولی تملک‌ او‌ منوط به آن است که زنده متولد شود .
مطابق قانون امور حسبی ، وصیت خواه به صورت عهدی یا تملیکی باشد ، بایستی به یکی از سه طرق ذیل تنظیم شود تا صحیح و‌ نافذ باشد :
۱ . خودنوشت (عادی) : به موجب ماده ی ۲۷۸ ق.ا.ح ، این نوع وصیتنامه ، در صورتی معتبر خواهد بود‌ که به خط و امضای خود موصی باشد و‌ نیز، دارای تاریخ روز و‌ ماه و سال باشد .
۲ . رسمی : همانطور که از اسمش پیداست ، تنظیم این وصیت نامه به صورت رسمی صورت پذیرفته است و لذا به موجب ماده ی ۲۷۷، ترتیب تنظیم و اعتبار وصیتنامه ی رسمی به همان نحوی خواهد بود که برای تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی مقرر است .
۳ . سری : به موجب ماده ی ۲۷۹ قانون امور حسبی مصوب ۱۳۹۰ ، این نوع وصیتنامه خواه به خط موصی باشد یا نباشد ؛ فرقی ندارد بلکه مهم آنست که به امضای خود موصی باشد و‌ نیز به ترتیبی که برای امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر گردیده است ، بایستی در اداره ی ثبت محل اقامتگاه موصی ، به امانت گذاشته شود .
بنابراین ، اگر موارد فوق العاده و شرایط اضطراری گفته شده در ماده ی ۲۸۳ به بعد قانون را کنار بگذاریم ، به موجب ماده ی ۲۹۱ ق.ا.ح ، هر یک از انواع وصیت که به ترتیبی ، غیر از طرق فوق الذکر و‌ مقررات موجود در قانون تنظیم شده باشد ، در مراجع رسمی مورد قبول واقع نخواهد شد مگر اشخاص ذی نفع در ترکه به صحت‌ چنین‌ وصیتی اقرار نمایند .

مجازات فروش مال غیر

نمونه دادخواست اثبات اصالت انواع وصیت

خواهان : …………( مشخصات ذینفع وصیت نامه)
اقامتگاه : ………… شماره ملی : ……..
خوانده : ……………………..( مشخصات ورثه ی متوفی )
اقامتگاه : ………. شماره ملی : …………
خواسته : اثبات صحت و اصالت وصیتنامه عادی
دلایل و ضمائم :
۱.رونوشت گواهی حصر وراثت
۲- استماع شهادت شهود
۳- اصل و رونوشت وصیت نامه عادی (خودنوشت) مورخ ……
۴- رونوشت کارت ملی خواهان

شرح دادخواست

ریاست محترم دادگاه عمومی و انقلاب شهرستان …
با سلام و عرض ادب
به استحضار می رساند مرحوم …….. که در تاریخ …. فوت نموده است ، به موجب وصیت نامه عادی مورخ ….. که با خط خود وضعیت اموال و دارایی خود را مشخص نموده و عده ای بعنوان شاهد در ذیل وصیت نامه نیز ان را گواهی نموده اند. در صورت صلاح دید دادگاه محترم دو نفر از این شهود حاضر به ادای شهادت در دادگاه می باشند.
حال ، ورثه( خوانده یا خواندگان) محترم متوفی ، منکر صحت مفاد وصیت نامه فوق الذکر بوده و آن را معتبر نمی دانند. لذا اینجانب با تقدیم این برگ دادخواست تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر اثبات صحت و اصالت وصیت نامه از دادگاه محترم به استناد ماده ۲۸۷ قانون امور حسبی مورد استدعاست .
نکته ی حائز اهمیت آنکه ، در وصیت تملیکی هرچند گفته شد ، موصی می تواند نسبت به تمام اموال خود وصیت نماید ولی درصورتی که وصیت زائد بر ثلث‌ باشد ، یعنی، میزان وصیت، بیش از یک سوم اموال وصیت کننده باشد، ورثه ی متوفی، اختیار آن را دارند که مقدار مازاد بر یک سوم را پذیرفته و به آن عمل کنند یا اینکه نپذیرند ، حال اگر ، برخی از وراث‌ آنرا بپذیرند و‌برخی دیگر نپذیرند ، اعمال وصیت زاید بر ثلث، صرفا نسبت به سهم اجازه دهندگان، صورت خواهد گرفت.

در نهایت ، قانونگذار انواع وصیت را به عنوان راه حلی برای افراد به منظور تصمیم‌گیری درخصوص امور مالی و غیر مالی خود برای بعد از مرگشان قرار داده است و از آنجایی که بازماندگان درگیر مشکلاتی هم‌چون روند تقسیم ماترک ، بدهی های متوفی قبل مرگ‌ و‌ مواردی از این قبیل نشوند ، فرد موصی می تواند انطور که می خواهد امور خود برای بعد از مرگش را سامان دهد و‌ حتی می تواند نحوه ی پرداخت بدهی های خود را نیز از این طریق مشخص نماید . از این رو‌، اگر شما نیز درصدد تنظیم یک‌ وصیتنامه ی صحیح و‌ نافذ برای خود هستید یا ذی نفع وصیت یا بالعکس ، حقوقی درخصوص تقسیم ارث‌ و‌ روند وصیت ، ازشما سلب شده است ، می توانید با وکلای مجرب دفتر وکالت مهدی ناصری و‌ همکاران تماس حاصل فرمایید .