یکی از شایع ترین درخواستهایی که در قالب گواهی یا تصدیق صادر می شود ، انحصار وراث یا همان حصر وراثت می باشد.
متوفی بعد از فوتش علاوه بر دیون و مطالباتی که دارد ، اموالی نیز تحت عنوان ماترک ( ترکه ) از خودش برجای می گذارد که مطابق قانون مدنی و رعایت قوانین آمری مربوطه به مبحث ارث ، به ورثه اش خواهد رسید .
گواهی یا تصدیق مزبور ، درواقع گواهی است که با عنایت بر توضیحات بعدی ، توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می شود و در آن وراث و میزان سهم آنها از ارث مشخص می شود ؛ به این معنا که منحصر بودن آنها در ارث بردن از فرد متوفی و سهم‌الارث هر یک از آنها در دادگاه بررسی و اثبات شود .
برخی از قوانین مربوط به انحصار وراثت در باب نهم فصل پنجم قانون امور حسبی مصوب ۱۳۹۰ ذیل مواد ۳۶۰ تا ۳۷۴ پیش بینی شده است.
مرجع صالح درخصوص صدور گواهی حصر وراثت
قبل از تاسیس شوراهای حل اختلاف در سال ۱۳۸۱ ، برحسب ، رسیدگی به این درخواست ، در صلاحیت محاکم عمومی و دادگاه های صلح محول شده بود ولی در حال حاضر ، از نظر صلاحیت ذاتی ، به استناد بند ۶ ماده ی ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ ، صدور گواهی حصر وراثت از جمله ی وظایفی است که در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد ، هم‌چنین ، با توجه به فحوای ماده ی ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ ، از نظر صلاحیت محلی ، مرجع صلاحیتدار آخرین اقامتگاه متوفی قادر به صدور این تصدیق خواهد بود.
مرجع صالح به رسیدگی ، با درخواست متقاضی و در صورت صلاحدید با انجام تحقیقات و با آگهی در روزنامه ، به شناسایی وراث متوفی و صاحبان حق در ارث یعنی ذی نفعانی هم چون موصی له ؛ کسانی که وصیتی در حقشان شده است ، می پردازد. درخواست در مرجع صالح از اهمیت زیادی برخوردار است چراکه ، اگر درخواست فوق ، در مرجع غیر صالح صورت پذیرد ، با صدور قرار عدم صلاحیت ، پروسه ی رسیدگی به تاخیر خواهد افتاد.
اقدامات لازم درخصوص صدور گواهی حصر وراثت
تمامی افرادی که در این مورد ، ذی نفع محسوب می شوند مانند ورثه ، به منظور هر اقدامی حقوقی در ادارات سازمانها و نهادها در رابطه با ترکه و هم‌چنین هرگونه تصرف ، نقل و انتقال ، تقسیم ترکه و طرح دعوی ناگزیر به داشتن گواهی انحصار وراثت هستند و برای انکه در موارد فوق از نظر قانون ، قائم‌مقام شناخته شوند ، بایستی نام آنان در این گواهی ذکر و تصدیق شده باشد.
از نظر قانون ، به استناد ماده ی ۳۶۰ قانون امور حسبی مصوب ۱۳۹۰ ، درصورتی که هر یک از ورثه ی متوفی یا افراد ذی نفع هم‌چون طلبکاران و … خواهان صدور گواهی انحصار وراثت شوند ، بایستی درخواست کتبی خود را مشتمل بر مشخصات درخواست کننده و متوفی و اقامتگاه آنان و نیز نسبت بین متوفی و وراث به دادگاه صالح تقدیم نماید.
اقدامات لازم درخصوص تصدیق حصر وراثت عبارتند از:
ابتدائا بایستی متقاضی در جهت ارائه ی درخواست گواهی ، مدارکی را تکمیل و ضمیمه ی درخواست فوق نماید . مدارک لازم ، علاوه بر اسناد هویتی وراث و متوفی ، از جمله ی این موارد عبارتند از : گواهی فوت دربردارنده ی قطعیت فوت توسط پزشک‌معتبر است ، داشته باشد و نیز تهیه ی استشهادیه ی محضری بدین نحو که سه شاهد در دفتر اسناد رسمی حضور یابند و شهادت دهند که افراد معرفی شده در درخواست گواهی حصر وراثت ، تنها وارثان قانونی هستند که در اصطلاح گواهی امضا نام دارد . هم چنین ، درصورتی که تاریخ فوت متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ باشد ، بایستی ابتدا مالیات بر ارث را نیز پرداخت نماید اما اگر متوفی بعد از این تاریخ فوت کرده باشد، نیازی نیست اظهارنامه مالیاتی مربوط به مالیات بر ارث در زمان تنظیم و ثبت دادخواست به شورای حل اختلاف موجود باشد . باید توجه کرد که اگر وصیتی هم موجود است، باید ارائه شود.
درنهایت پس از تهیه ی مدارک فوق ، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت ، بایستی به دفتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه و ثبت شود تا به مرجع صالح ارجاع شود . بدین ترتیب ، رسیدگی به این تقاضا و درخواست ، در شورای حل اختلاف آغاز خواهد شد . مرجع موردنظر ، مطابق ماده ی ۳۶۱ قانون امور حسبی به انتشار یک‌نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار می پردازد تا درصورتی که کسی نسبت به این درخواست اعتراض یا ادعای حقی را داشته باشند ، اعلام نمایند که مطابق ماده ی ۳۶۲ قانون فوق ، بعد از گذر یک‌ماه از تاریخ انتشار آگهی در صورتی که اعتراضی نباشد ، شورا با بررسی ادله و‌مدارک موجود پرداخته و اقدام به صدور گواهی انحصار وراثت می نماید . رای صادره از شورا قابلیت اعتراض را نیز خواهد داشت.
نمونه درخواست صدور گواهی حصر وراثت
خواهان ( یکی از ورثه یا ذی نفع ) : ….
اقامتگاه و کدملی : ….
نام وکیل یا نماینده قانونی : ….
خوانده : (سایر ورثه ) ….
اقامتگاه و کدملی : ….
نام وکیل یا نماینده قانونی ….
خواسته : تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت
دلایل و منضمات :
گواهی فوت
رونوشت عقد نامه همسر (اگر متوفی همسر دارد )
فرم استشهادیه چاپی محضری
رونوشت اسناد هویتی ورثه
شرح دادخواست
با سلام
احتراماً به استحضار می رساند
شادروان …… (مورث اینجانب) فرزند …به شماره شناسنامه …… متولد سال … صادره از ……… که نسبت ……با بنده دارند، در تاریخ …… به علت …… در منزل/ بیمارستان مرحوم گردیده اند. متوفی پیرو دین …… بوده اند و وراث در زمان فوت ایشان عبارتند از : 1- … فرزند …… به شماره شناسنامه ……… متولد …… 2- …..… فرزند …… به شماره شناسنامه …… متولد ……… 3- …… فرزند …… به شماره شناسنامه … متولد ..… و … .
متوفی به جز ورثه فوق ، وراث دیگری ندارند و لذا با تقدیم این دادخواست و مدارک لازم، تقاضای صدور و گواهی انحصار وراثت مورد استدعاست.
در نهایت شایسته ی ذکر است که هرچند ، برای تقاضا و اقدام به منظور گواهی انحصار وراثت ضرورتی به وجود وکیل دادگستری نمی باشد ولی وجود وکیل دادگستری در این پروسه به شما کمک خواهد کرد تا در سریعترین زمان ممکن و به نحو آسانتری گواهی فوق صادر شود و به علاوه برای کسانی که به منظور پیگیری مراحل و پروسه ی صدور گواهی انحصار وراثت ، وقت کافی را ندارند یا در محل دادگاه صالح رسیدگی کننده سکونت ندارند ، سپردن این امر به یک وکیل کاربلد، امری لازم و منطقی به نظر می رسد .
اگر شما نیز ، به تازگی تصمیم به اقدام برای صدور تصدیق یا گواهی حصر وراثت را گرفته اید ، می توانید با اطمینان کامل ، با دفتر وکالت مهدی ناصری و همکاران تماس حاصل فرمایید.